کتاب تاریخ ادیان

تاریخ ادیان

تاریخ ادیان بیان تحولات نفسانی دو تأملات روحانی نوع انسانی است و محال است
که بتوان آن را در طی صفحاتی چند محدود و منحصر کرد.
گر بریزی بحر را در کوزه‌ای
چند گنجد؟ قسمت یک روزه‌ای
از این جاست که در سخنان بزرگ پیغمبر اکرم اسلام آمده است، که «العلم علمان علم الابدان و علم الادیان»، چون نصیب نویسنده بحث در جسمانیات و ابدان نبود به حکم تقدیر مطالعه و تحقیق در روحانیات و ادیان را در پیش گرفت و اینک این کتاب در پیشگاه اهل نظر و صاحبان دانش عرضه می‌شود. امید که مورد قبول افتد

فایده تاریخ ادیان

چون افکار باطنی و عواطف نفسانی نزد همه اقوام و ملل بشری در سراسر ازمنه و ادوار و در تمام مراحل تمدن و فرهنگ به صورت و نوعی وجود داشته‌اند، از این رو مطالعه و تخقیق در امر ادیان و مذاهب، علاوه بر وصول به حقیقت برای فهم قواعد و درک نوامیس جامعه بشری، آگاهی به سیر تکاملی ارتقاء تمدن بنی آدم است. علم تاریخ ادیان سیر تحول و تکامل نفسانی انسان را از ابتدا تا امروز نشان می‌دهد. پس این علم در تاریخ تمدن بشری بحث می‌کندو از نظر جامعه‌شناسی و هم‌چنین از لحاظ تاریخ تحولات اجتماعی و فرهنگی انسان و جغرافیای انسانی و بالاخره از نظر فلسفه محض. علم تاریخ ادیان محل توجه دانشمندان می‌باشد، زیرا تحقیق علمی صحیح در فنون سه‌گانه: سوسیولوژی، جغرافی و فلسفه بدون بصیرت و اطلاع از ادیان و عقاید ملل به مرحله کمال در آن سه رشته نخواهد رسید. پس این علم مقدمه تربیت نفس و معرفت انسان به حقایق اشیاست.

تحول تاریخ ادیان

علم تاریخ ادیان بسیار کهن است. ظاهرا این علم، نخست در نزد مورخین و نویسندگانی یونانی و سپس رومی آغاز شده است. قدیم‌ترین محققی که در باب دیانات بشر تحقیق کرده است گزنفون فیلسوف آتنی است که در شش قرن قبل از میلاد می‌زیسته، وی در زمانی بوده است که یونانی‌ها با سایر ملل تماس بر قرار کرده و معتقدات سایر ملل توجه ایشان را جلب می‌کرده است.

در قرون وسطی

اغلب محققین در مباحث ادیان دره اروپا به اقتضای زمان در دیانت مسیح تعصب مفرط داشته‌اند. در آن زمان کشمکش و جدال مابین فرق مسیحیان و یهودیان و مسلمانان به اوج شدت خود رسیده بوده است. از ای رو کتبی که راجع به مذاهب و ملل دیگر در این قرون نوشته‌اند به قصد ابطال ادیان دیگران و اثبات دیانت خودشان است.

تکامل علم تاریخ ادیان

علم در جهان امروز مطالعه در تاریخ مذهب را به صورت و اسلوب نوینی درآورده است، یعنی می‌خواهد بر طبق اصول منظمی در مبدأ ادیان جهان بحث کند و نقاط تاریک آن را روشن سازد و سپس تحولات آت را بیان نماید. تاریخ ادیان به سبک جدید علم تازه‌ای است که یک قرن و نیم از عمر آن بیش‌تر نمی‌گذرد و هنوز سیر تکاملی آن در دانشگاه‌های جهان از مرحله نخستین فراتر نرفته است، ولی از آن جایی که توجه و اقبال دانشمندان و انسان‌شناسان به این علم شریف روزافزون است و دامنه تحقیقات در این رشته دائما روبه ترقی و تزاید می‌رود، می‌توان گفت که عن‌قریب، این علم جوان توسعه و تکامل بسیار حاصل خواهد کرد و آتیه درخشانی در پیش خواهد داشت. از برکت این علم جوان توسعه و تکامل بسیار حاصل خواهد کرد و آتیه درخشانی درپیش خواهد داشت. از برکت این علم لطیف روح انسانی از قیود اوهام و تعصبات اعصار جاهلیت که یادگار عهد خرافی دوره بدویت حیات اوست آزاد خواهد شدو به حقیقت دست خواهد یافت.