کتاب سده‌های گمشده 5، دکتر پرویز رجبی

سده‌های گمشده، جلد پنجم به تاریخ اتابکان و خوارزمشاهیان می‌پردازد. اتابکان، امیران ترک سلجوقی هستند که با فروپاشی سلجوقیان در ولایت‌های گوناگون متصرفات سلجوقی، حکومت‌های مستقلی را تأسیس کردند و جانشینان آن‌ها، انابکان هر ولایت و حوزه مستقل سیاسی را مدتی بر سر پا نگه داشتند.
در حقیقت ادامه فرمان‌روایی سلجوقی به صورت ملوک‌الطوایفی، از سال 541 تا 628 هجری با احتساب خوارزمشاهیان، حکومت اتابکان معروف شد.

در پایان مجلد سده‌های گمشده، جلد پنجم خواهیم دید که با جلال‌الدین خوارزمشاه، در آغاز کار او خداحافظی خواهیم کرد تا او را در آغاز گزارش کار مغول‌ها دنبال کنیم…
در سده‌های گمشده، جلد پنجم علاوه بر دشواری‌های فنی، مشکل بزرگ دیگری که بر سر راه تألیف این مجلد قرار داشت، داستان قدیمی موازیبودن حکومت‌ها در ایالت‌های گوناگون ایران بود. باید توجه داشت که اتابکان آذربایجان، فارس، یزد، لر بزرگ، لر کوچک با ملوک دیگر مانند ملوک کرمان، غور، شبانکاره و هرمز و سلطان‌های خوارزمشاهی، اغلب در یک زمان حضور داشته‌اند و فرمان می‌رانده‌‌اند و اغلب با یک‌دیگر در حال منازعه و مرافعه بوده‌اند

پیدایی سده‌های گمشده

در تاریخ دوره‌ی اسلامی ایران، فرمان‌روایی‌هایی ظهور کردند خالص و بومی که بر بخش‌های حساسی از ایران فرمان راندند و از همین روی است که در تاریخ ایران جایگاهی ارجمند دارند. به ویژه اینکه اینان توانستند برای نخستین‌بار پس‌از شکست ایرانیان از عرب‌ها نقشی تعیین‌کننده در رویارویی با بغداد داشته باشند

البته باید که به اینان، شهریاران به اصطلاح «گمنامی» را هم افزود که هر کدام، روزگاری کوتاه در گوشه‌ای از ایران گردن‌افزاری کرده و به سامان فرمان راندند. پرداخت به آن‌ها، مانند «شهریاران گمنام کسروی»، نیاز به جایی مستقل و جایگاهی مستقل در تاریخ عمومی ایران دارند

تاریخ‌نگاران به هنگام نگارش تاریخ عمومی ایران که ناگزیر به سبب پرهیز از آشفتگی، ناگزیر از بی‌اعتنایی به این شهریاران می‌شوند، به دغدغه‌های پنهانی گرفتار می‌آیند

ازیرا واژه‌ی «گمشده» برای «سده‌ها» گزیده شد تا تاریخ رویدادهای این سده‌ها که در حقیقت گم شده‌ و ناپیدایند و برای نگارنده تنها توان یافتن نشانه‌هایی از آن‌ها وجود دارد. نشانه‌هایی که به هیچ عنوان نمی‌توان بی‌تفاوت از کنار آن‌ها گذشت. انسان دل‌بسته‌ی همه نشانه‌هایی است که از گذشته و از گذشتگانش بر جای مانده‌اند. انسان اگر توانایی صرف نظر کردن از هویت و گذشته‌ی خود را می‌داشت، تاریخ هرگز نوشته نمی‌شد. تاریخ نی‌انبان نفیرها و شادی‌های انسان است! انسان هرگز از بازگشت به خاطره‌ی این نفیرها و شادی‌ها بی‌نیاز نخواهیم و این‌گونه است که «سده‌های گمشده» آفریده می‌شود

برای دیدن مجلدهای دیگر به لینک های زیر مراجعه کنید:

سده‌های گمشده، جلد اول : آشتی با تاریخ فروپاشی ساسانیان تا برآمدن صفاریان

سده‌های گمشده، جلد دوم : آشتی با تاریخ، صفاریان، سامانیان، غزنویان و غوریان

سده‌های گمشده، جلد سوم : آشتی با تاریخ، دیلمیان، علویان، آل زیاد و آل بویه

سده‌های گمشده، جلد چهارم : آشتی با تاریخ،سلجوقیان

سده‌های گمشده، جلد ششم : آشتی با تاریخ، مغول ها و ایلخانان در ایران